Türkiye’yi bağımsız ve egemen bir devlet olarak tanıyan Lozan Barış Antlaşması 24 Temmuz 1923’te imzalandı.
Lozan’da Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Hükümeti’ni Mudanya görüşmelerinin başarıya ulaşmasını sağlayan İsmet Paşa (İnönü) temsil ediyordu.
Antlaşma müzakerelerine Türkiye Büyük Millet Meclisi heyeti ile İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı, ABD, Romanya, Belçika ve Portekiz’den temsilciler katıldı. Lozan Barışı, 8 aylık uzun ve meşakkatli bir müzakere sürecinin ardından 24 Temmuz 1923’te İsviçre’nin Lozan kentinde imzalandı.
Lozan Barış Antlaşması’nın önsözünde yer alan “devletlerin bağımsızlığına ve egemenliğine saygı ilkesi”, yeni Türkiye’nin Lozan’da Birinci Dünya Savaşı’nın galipleriyle eşit koşullarda siyasi çaba gösterdiğini gösteren bir karar olarak yer aldı.
143 unsur, bir başlangıç ve 4 bölümden oluşan Lozan Barış Antlaşması, Türk bağımsızlığının ve egemenliğinin tanınması açısından önemli bir antlaşma olarak kabul edilmiştir.
Kore Savaşı
Kore Savaşı, 25 Haziran 1950’de Çin ile Sovyetler Birliği destekli Kuzey Kore ve ABD destekli Güney Kore arasında başladı.
Kuzey Kore, 25 Haziran 1950’de Güney Kore’yi işgal etti ve sınır hattında çatışmalar yaşandı. Amerika Birleşik Devletleri liderliğindeki Birleşmiş Milletler, Güney Kore’de bir yer edinen ilk güçtü. Bunun üzerine Çin ve Sovyetler Birliği savaş boyunca Kuzey Kore’yi destekledi.
İki milyondan fazla insanın hayatını kaybettiği Kore Savaşı 27 Temmuz 1953’te sona erdi. Panmuncon’da Ateşkes Anlaşması imzalandı.
Kore Savaşı’na asker gönderen ülkeler arasında orta sıralarda yer alan Türkiye, 721 şehit, 2147 yaralı, 234 esir ve 175 kayıp verdi.
Diğer önemli olaylar:
24 Temmuz
1908 – II. Meşrutiyet, II. Abdülhamid’in emriyle yayınlanan resmi beyannamede ilan edildi. II. İttihat ve Terakki’nin baskısıyla şekillendi. Meşrutiyet aynı gün “sansürsüz” gazetelerde kamuoyuna duyurulmuştur.
1923 – Türkiye’yi bağımsız ve egemen bir devlet olarak tanıyan Lozan Barış Antlaşması imzalandı.
1941 – İlk Müslüman Türk kadın tiyatro sanatçısı Afife Jale 39 yaşında öldü.
1946 – Türkiye’de “tek derece ve çoğunluk sistemine” dayalı ilk seçimlerin sonuçları açıklandı. CHP 396, DP 62, bağımsızlar 7 milletvekili kazandı.
1950 – Gazeteciler Cemiyeti, sansürün kaldırıldığı “24 Temmuz”u (1908) Basın Bayramı ilan etti.
1969 – İzmir Arkeoloji Müzesi soyuldu, 118 adet tarihi eser çalındı.
1974 – Yunanistan’da sivil yönetim tanıtıldı. Fransa’dan dönen Karamanlis hükümeti kurdu.
1985 – Ürdün Büyükelçiliği Birinci Katibi Ziad Sati, Ankara’da silahlı bir baskında öldü.
1990 – Tiyatro ve sinema oyuncusu Agah Hün 72 yaşında vefat etti.
1995 – Batı Trakya Türk toplumu lideri Sadık Ahmet Gümülcine yakınlarında trafik kazasında öldü.
2000 – İrfan Çağrıcı ve 4 arkadaşı, gazeteci Çetin Emeç’i öldürmek suçundan idam cezasına çarptırıldı. Arayan dışında kalan dört sanığın cezaları müebbet hapse çevrildi.
2002 – Prof. Dr. Mümtaz Soysal’ın başkanlığında Bağımsız Cumhuriyet Fırkası (BKP) kuruldu.
2003 – Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi Başkanı Sinan Fazilet, tedavi gördüğü Paris’te 76 yaşında öldü.
2008 – Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Projesi’nin Kars kısmının temeli törenle atıldı.
2013 – İspanya’da vagonların aşırı hız nedeniyle raydan çıkması sonucu meydana gelen tren kazasında 78 kişi öldü, 130 kişi yaralandı.
2015 – Borçlarının yeniden yapılandırılması için alacaklılarla görüşmelerini sürdüren Ukrayna, 120 milyon dolarlık Eurobond borcunu ödeyerek teknik iflastan kurtuldu.
2016 – OHAL kapsamında kapatılan kurum ve kuruluşların bankalar ve diğer mali kuruluşlar nezdindeki tüm hesaplarının bloke edilmesine karar verildi.
2020 – Ayasofya-i Kebir Camii-i Şerifi 86 yıl sonra ilk Cuma namazı ile ibadete açıldı.
25 Temmuz
1543 – Kanuni Sultan Süleyman komutasındaki Osmanlı ordusu, Esztergom’da (Gran) şiddetli çarpışmalar sonucu Avusturya ordusunu bozguna uğrattı. Kuzey Macaristan’daki Esztergom, Osmanlı egemenliğine geçti.
1814 – Robert Stevenson tarafından yapılan lokomotif hizmete girdi.
1931 – Cumhuriyet döneminin ilk basın kanunu olan Basın Kanunu TBMM’de kabul edildi.
1933- Leon Troçki, 1929’dan beri yaşadığı İstanbul Büyükada’dan Fransa’ya gitti.
1943 – Benito Mussolini’nin devrilmesinin ardından İtalya’da faşizm yasaklandı.
1950 – Hükümet Türk askerlerini Kore’ye gönderme kararı aldı. İlk birlik 17 Ekim’de Kore’ye geldi.
1951 – Nazım Hikmet Türk vatandaşlığından çıkarıldı.
1956 – İtalyan gemisi Andrea Doria, Atlantik Okyanusu’nda bir İsveç yük gemisiyle çarpıştıktan sonra battı. Kazada 1.706 yolcu taşıyan gemideki 51 kişi hayatını kaybetti.
1967 – Papa VI. Paulus resmi olmayan bir ziyaret için Türkiye’ye geldi. Papa, İstanbul’da Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay ve Başbakan Süleyman Demirel tarafından karşılandı. Papa’nın Meryem Ana Evi’ne de giden Fener Rum Patriği Athenagoras’ı ziyareti, Katolik-Ortodoks kiliseleri arasında 913 yıldır devam eden kırgınlığa son verdi.
1974 – Cenevre’de Kıbrıs ateşkes görüşmeleri başladı.
1975 – Türkiye, İncirlik dışındaki tüm Amerikan üslerini ele geçirdi.
1978 – Dünyanın ilk tüp bebeği Louise Brown İngiltere’de doğdu.
1979 – Abdi İpekçi Yedikule’de sporKompleksin temeli atıldı.
1990 – Türkiye ile KKTC arasındaki pasaport uygulaması kaldırıldı.
1992 – Dünyanın altıncı büyük barajı olan Atatürk Barajı Hidroelektrik Santrali’nin 1. ve 2. üniteleri hizmete açıldı.
1998 – Burdur Cezaevi’nden bir süre önce firar eden organize suç örgütü elebaşı Kürşat Yılmaz, Bulgaristan’ın başkenti Sofya yakınlarında yakalandı.
2000 – Paris’ten kalktıktan kısa bir süre sonra bir Concorde uçağı düştü ve 113 kişi öldü.
2005 – Mustafa Bumin’in yaş haddinden emekli olmasıyla boşalan Anayasa Mahkemesi Başkanlığı’na 59. turda Tülay Tuğcu seçildi. Tuğcu, Yargıtay’ın ilk kadın başkanı oldu.
2006 – Eski başbakan Tansu Çiller’in de aralarında bulunduğu bazı kişileri dolandırdığı iddiasıyla cezaevine giren Selçuk Parsadan, tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybetti.
2007 – Türkiye, BM Genel Delegasyonu Başkan Yardımcısı seçildi.
2011 – Agos Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Hrant Dink’in öldürülmesiyle ilgili davada yargılanan Ogün Samast, “Dink’i kasten öldürmek” suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırıldı. Olay sırasında 18 yaşının altında olduğu düşünülerek cezası 21,5 yıl hapis cezasına çevrildi.
2016 – Tarihçi-yazar Prof. Dr. Halil İnalcık, Ankara’da tedavi gördüğü hastanede 100 yaşında hayatını kaybetti.
2019 – Tunus Cumhurbaşkanı Baji Kaid es-Sibsi (93), başkent Tunus’ta tedavi gördüğü hastanede yaşamını yitirdi.
26 Temmuz
1923- İskoç mühendis John Logie Baird ilk elektromanyetik televizyonun patentini aldı. 1926’da Londra’daki Royal Institution’da bir televizyon programı sahneleyen Logie, ilk okyanus televizyon yayınını da yaptı.
1928- Türkçülük akımının önde gelen isimlerinden Tunalı Hilmi Bey öldü.
1951- Türkiye’de ilk petrol Raman Dağı bölgesinde bulundu. Petrolün değerlendirilmesine yönelik ilk proje 1953’ün ilk aylarında açıklandı, tesisleri ABD menşeli bir şirket tarafından kuruldu.
1956 – Mısır Devlet Başkanı Cemal Abdülnasır, Süveyş Kanalı’nı millileştirdi.
1967- Tunceli’nin Pülümür ilçesinde meydana gelen 6.0 büyüklüğündeki depremde 95 kişi öldü, 127 kişi yaralandı.
1978- Türk beşlisinin ortasında yer alan besteci ve orkestra şefi Hasan Ferit Alnar, 72 yaşında Ankara’da öldü.
1995- İstanbul Altın Borsası açıldı.
2004- Gırgır dergisinin kurucusu ve Avanak Avni’nin yaratıcısı karikatürist Oğuz Aral, 68 yaşında Bodrum’da öldü.
2013- Tunus’ta Halk Hareketi Partisi Genel Başkanı ve Kurucu Meclis üyesi Muhammed el-Brahmi evinin önünde suikasta kurban gitti.
2013 – Mısır’da ordunun iktidarı ele geçirmesiyle görevinden alınan ülkenin seçilmiş ilk Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi, ülkede düşmanca eylemlerde bulunmak ve Hamas ile casusluk faaliyetlerinde bulunmak suçlarından 15 gün hapis cezasına çarptırıldı.
2016- FETÖ’nün darbe girişiminde çok sayıda kişinin şehit olduğu Boğaziçi Köprüsü’nün adının Bakanlar Kurulu kararı ile “15 Temmuz Şehitler Köprüsü” olarak değiştirilmesine karar verildi.
2016- Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu’nda FETÖ’nün darbe girişimine ilişkin Meclis Araştırma Kurulu kurulmasına oybirliğiyle karar verildi.
2019- NASA’nın Geçişli Ötegezegen Araştırma Uydusu (TESS), uzay keşfinin ilk yılını tamamladı. TESS, uzayın Dünya’nın güney yarımküresinden görülen kısmı olan Güney Gökyüzünde 21 doğrulanmış ötegezegen keşfetti.
27 Temmuz
1612- Osmanlı Padişahı IV. Murat doğdu.
1794- Fransız Devrimi’nin Jakoben liderlerinden Maximilien Robespierre, Fransız Ulusal Meclisi tarafından devrildi ve tutuklandı. Robespierre 28 Temmuz’da idam edildi.
1914- Avusturya, Sırbistan’a resmen savaş ilan etti, Birinci Dünya Savaşı başladı.
1926- Eski İttihatçı ve İzmir suikast girişiminin zanlılarından Kara Kemal, yakalanmak üzereyken saklandığı kümeste intihar etti.
1953 – İki milyondan fazla insanın öldüğü Kore Savaşı sona erdi. Ateşkes Anlaşması Panmuncon’da imzalandı.
1957- Kıbrıs’ta Türk Mukavemet Teşkilatı kuruldu.
1964- ABD’de siyahlar Federal Mahkeme’ye başvurma hakkını elde etti.
1970 – Portekiz diktatörü Salazar öldü.
1976- ABD’de CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit, Waldorf Astoria Oteli’nde konuşurken Kıbrıslı Rum Staviros Skopetrides tarafından öldürüldü.
1978- Ünlü piyangocu Nimet Abla (Özden) öldü.
1980- İran’ın devrilen Şahı İskâk Pehlevi kanserden öldü.
1996- Atlanta Olimpiyat Parkı’nda meydana gelen patlamada iki kişi öldü. Olay yerine koşan TRT kameramanı Melih Uzunyol da kalp krizi geçirerek hayatını kaybetti.
2008- İstanbul Güngören’de bir sokakta vatandaşların yoğun olduğu akşam saatlerinde arka arkaya meydana gelen iki patlamada 17 kişi öldü, 154 kişi yaralandı. Düşük yoğunluklu patlama üzerine olay yerinde toplananlar ne olduğunu anlamak için ikinci patlamanın kurbanı oldu.
2016- Olağanüstü Hal Kapsamında Alınacak Tedbirlere Dair Kanun Hükmünde Kararname ve Bazı Kurum ve Kuruluşlara İlişkin Yönetmelik ile Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı İçişleri Bakanlığına bağlandı.
2016- Kara Kuvvetleri Komutanlığında 87 general, 726 subay, 256 astsubay, Deniz Kuvvetleri Komutanlığında 32 amiral, 59 subay, 63 astsubay, Hava Kuvvetleri Komutanlığında 30 general, 314 subay ve 117 astsubay olmak üzere toplam 1.684 asker ihraç edildi. Kanun Hükmünde Kararname kapsamında 3 haber ajansı, 16 televizyon kanalı, 23 radyo, 45 gazete, 15 dergi, 29 yayınevi ve dağıtım kanalı kapatıldı.
2018- Kuzey Kore, 1950-1953 Kore Savaşı sırasında ölen Amerikan askerlerinin kalıntılarını ABD’ye iade etti.
2021- Jüpiter’in en büyük uydusu Ganymede’nin atmosferinde ilk kez su buharına rastlandığı bildirildi.
28 Temmuz
1402- Osmanlı Padişahı Yıldırım Bayezid (I. Bayezid), Ankara Savaşı’nda Timur’a yenilip esir düştü. Osmanlı İmparatorluğu’nda “Fetret” başladı.
1499- Davut Paşa komutasındaki Türk donanması komutanlarından Burak Reis, Sapiyenza Adası yakınlarında Venedik donanması ile karşılaştığı çarpışmada şehit oldu.
1750 – Alman besteci Johann Sebastian Bach öldü.
1808- Padişah III. Selim, İstanbul’da IV. Mustafa’nın emriyle boğuldu.
1821 – Arjantinli general Jose de San Martin Lima’ya girdi ve Peru’nun bağımsızlığını ilan etti.
1920 – Meksikalı asi Pancho Villa teslim oldu.
1921- Kütahya’da toplanan Yunan Savaş Şurası, Ankara üzerine yürüme kararı aldı.
1929- Kırk sekiz ülke savaş esirlerine ilişkin Cenevre Sözleşmesini imzaladı.
1939- Demiryolu Aşkale’ye ulaştı.
1946- İzmir Gazeteciler Cemiyeti kuruldu.
1992- Barselona’da düzenlenen 25. Olimpiyat Oyunlarında halterci Naim Süleymanoğlu 60 kiloda şampiyon oldu.
1996- Saray gazinolarının sahibi Ömer Lütfi Topal, evine dönerken çapraz ateş sonucu öldürüldü.
2002- TÜPRAŞ yakınlarındaki Akçagaz Dolum Tesislerinde yangın çıktı. 2,5 saatte kontrol altına alınabilen yangın, 3 trilyon liralık hasara yol açtı.
2005- Umut Operasyonu ile ilgili davada Ferhan Özmen ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırıldı. Davada 2 sanık 6 yıl 3 ay, 4 sanık 3 yıl 1 ay, 1 sanık da 3 yıl 9 ay hapis cezasına çarptırıldı.
2006- Tiyatro sanatçısı Baykal Saran, Ankara’da tedavi gördüğü hastanede 69 yaşında hayatını kaybetti.
1917 yılında onarım amacıyla Türkiye’den Almanya’ya götürülen Boğazköy Sfenksi, 94 yıl sonra anavatanı Hitit başkenti Hattuşa’ya götürülmek üzere Almanya’dan İstanbul’a getirildi.
2011- Kıbrıs Rum kesimindeki deniz üssünde meydana gelen patlamanın ardından ortaya çıkan kriz nedeniyle hükümet istifa etti.
2012- Dünya İşitme Engelliler Futbol Şampiyonası final maçında Türkiye, Mısır’ı 1-0 yenerek şampiyon oldu.
2016- Muhsin Yazıcıoğlu’nun ölümüyle ilgili davanın zanlısı olan eski Isparta Emniyet Şube Müdürü Dursun Özmen, FETÖ soruşturması kapsamında tutuklandı.
2017- Suudi Arabistan’ın Mekke bölgesine Yemen topraklarından atılan bir balistik füze hava savunma sistemleri tarafından imha edildi.
2017- Başbakan Navaz Şerif, ailesinden bazı kişilerin Panama belgeleriyle ortaya çıkan yolsuzluk iddialarına karıştığı gerekçesiyle Pakistan Anayasa Mahkemesi tarafından görevden uzaklaştırıldı ve ömür boyu siyasetten men edildi.
2019- Batı Afrika ülkesi Nijerya’nın kuzeydoğusundaki Borno eyaletine bağlı Nganzai köyünde Boko Haram’ın cenazesine düzenlenen saldırıda 65 kişi hayatını kaybetti.
2021- Antalya’nın Manavgat ilçesinde orman yangını çıktı. Yangın, Türkiye tarihinin en büyük yangınlarından ilki olarak kayıtlara geçti.
2022- Türk müziğinin unutulmaz ismi sanatçı İlhan İrem, böbrek yetmezliği nedeniyle tedavi gördüğü hastanede 67 yaşında hayatını kaybetti.
29 Temmuz
1832- İbrahim Paşa komutasındaki Mısır ordusu, Osmanlı ordusunu bozguna uğrattı.
1856 – Ünlü besteci Robert Schumann öldü.
1890 – Hollandalı ressam Vincent Van Gogh öldü.
1948- 14. Olimpiyat Oyunları Londra’da başladı. Türkiye 6 altın, 4 gümüş ve 2 bronz madalya ile olimpiyat beşincisi oldu.
1951- Galatasaray kulübünün kurucularından Ali Sami Yen vefat etti.
1958- Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi’nin (NASA) kuruluşu ABD Kongresi tarafından onaylandı.
1965- Dünya Daktilo Şampiyonası’nda Türkiye birincisi oldu.
1981- İngiltere Prensi Charles, Lady Diana Spencer ile evlendi.
1989- İran’da cumhurbaşkanlığı seçimlerini Haşimi Rafsancani kazandı.
1992- Eski Deniz Kuvvetleri Komutanı emekli Oramiral Kemal Kayacan, İstanbul’daki ikametgahına 3 terörist tarafından düzenlenen silahlı saldırıda öldürüldü.
2015- Taliban lideri Molla Ömer’in iki yıl önce öldüğü açıklandı.
30 Temmuz
1784- “Ansiklopedi”nin kurucusu Fransız yazar ve filozof Denis Diderot Paris’te öldü.
1896 – Alman İmparatorluğu’nun kurucusu ve ilk Şansölyesi Otto Von Bismarck öldü.
1908- Cemal ve Talat Paşalar ile Cavit Bey’in de aralarında bulunduğu Selanik İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin temsilcileri İstanbul’a geldi.
1922 – Başkomutan Mustafa Kemal, Genelkurmay Başkanı Fevzi ve Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşalar, Akşehir’de “Büyük Taarruz”un ayrıntılarını görüştüler.
1953- Demiryolları devlet kuruluşu oldu.
1990- Sinema sanatçısı Hüseyin Peyda, 70 yaşında İstanbul’da vefat etti.
1992- Akif Pirim, Barselona Olimpiyatları’nda grekoromen 62 kiloda şampiyon oldu.
1995- Grozni’de Çeçenya ile Rusya arasındaki savaşı sona erdiren bir dizi anlaşma imzalandı.
2006- Türkiye’de kadın haklarının önde gelen savunucularından gazeteci ve yazar Duygu Asena vefat etti.
2007- İsveçli yönetmen Ingmar Bergman 89 yaşında öldü.
2008- Anayasa Mahkemesi, AK Parti’nin kapatılması için açılan davayı karara bağladı. Anayasa Mahkemesi’nin altı üyesi partinin “kapatılması” yönünde, 5 üyesi ise “kapatılmaması” yönünde oy kullandı. Anayasa’da kapatma için aranan nitelikli çoğunluk olan 7 üyenin oyu sağlanamadı. Ancak Yargıtay, AK Parti’nin 2008 yılında aldığı Hazine yardımının 1/2’sinden mahrum bırakılmasına karar verdi.
2008- TBMM Başkanı Köksal Toptan, “TBMM Onur Ödülü”nü tarihçi Prof. Dr. Halil İnalcık’a takdim etti.
2009- Türkiye 3G sistemlerinin kullanıldığı 121. ülke oldu. Gece yarısından itibaren GSM operatörleri 3G hizmeti vermeye başladı.
2015 – Hint Okyanusu’ndaki Reunion Adası’nın Fransız topraklarında iki metrelik bir kanat modülü bulundu. Fransa’ya incelenmek üzere gönderilen parçanın, 227 yolcu ve 12 kişilik mürettebatla 8 Mart 2014’te Kuala Lumpur-Pekin seferini yaparken kaybolan Malezya’ya ait MH370 sefer sayılı uçuşa ait olduğu belirlendi.
2015 – DEAŞ ve Esad rejimine karşı koymak amacıyla ABD ve Türkiye’nin ortaklaşa hazırladığı eğit-donat programına katılarak Suriye’ye giden ilk birlikten 18 Suriyeli muhalif savaşçı ve komutanları Nusra Cephesi güçleri tarafından gözaltına alındı.
2016- Başbakan, genelkurmay başkanı, başbakan yardımcıları, adalet bakanı, dışişleri bakanı, içişleri ve milli savunma bakanı ile kuvvet komutanlarından oluşacak Yüksek Askeri Şura üyeleri kanun hükmünde kararname ile düzenlendi.
2020- ABD Havacılık ve Uzay Ajansı (NASA), Mars keşif aracı “Perseverence”ı uzaya fırlattı.
2022- Bodrumlu yüzücü Aysu Türkoğlu, İngiltere ve Fransa’nın ortasında Manş Denizi’ni 16 saat 28 dakikada geçen en genç Türk yüzücü oldu.
